به منظور درک بهتر ساختار و آناتومی دندان و دلایل پوسیدگی و شکستگی دندان ، بهتر است تا اجزای دندان را بهتر بشناسیم که به تفکیک در زیر آمده است :
مینای دندان (Enamel)
سخت ترين ماده موجود در بدن است كه لايه شفاف سطح دندان را تشكيل می دهد. اين بخش از دندان علاوه بر حفاظت از دندان ، در زيبایی دندان تاثير عمده ای دارد. مينا با پوشاندن سطح تاج باعث محافظت از آن در برابر اعمال جويدن و وسايل ساينده می شود. سختی اين ماده امكان محافظت نسبی مينا و دندان را از پوسيدگی فراهم می كند. با تخريب مينا توسط پوسيدگی دندان يا شكستگی دندان امكان ساخت مجدد آن توسط بدن وجود ندارد.
عاج دندان (Dentin)
عاج یک ماده ی سخت زنده بوجود آمده از تعداد زیادی لول های کوچک (میکروتوبول) می باشد. قسمت عمده بافت دندان از عاج تشكيل شده است كه در زير لايه مينا قرار گرفته است. عاج بطور مداوم در طی عمر انسان تشكيل می شود. پوسیدگی (Dental Caries) اغلب به مینای دندان نفوذ می کند و سپس از عاج دندان سر بیرون می آورد. سختی عاج به اندازه سختی مينا نيست بنابراين سرعت پيشرفت پوسيدگی در آن سريع تر است.
مغز دندان (Pulp)
بخش زنده داخلی دندان (پالپ) شامل اعصاب، خون و عروق لنفاوی و باقیمانده ی بافت هایی می باشد که در اصل دندان را شکل می دهند. عصب دندان به همراه رگ های خونی در بخش مركزی دندان قرار گرفته اند. اين توده در ريشه به صورت كانال و در تاج به صورت حفره وجود دارد. اعمال مربوط به تغذيه دندان، حس دندان و همچنين وظيفه ساخت عاج جديد به عهده اين بخش از دندان است. با ملتهب شدن اين بافت به دليل ترشح سموم ميكروبی حاصل از پوسيدگی يا جراحات، دندان درد در اين بخش ايجاد می گردد. در صورتی كه پيشرفت پوسيدگی زياد شود و به اين بخش برسد، با وارد شدن ميكروب ها به اين بخش، امكان حركت ميكروب ها در چرخه خون و انتقال اين ميكروب ها به نواحی ديگر فراهم می گردد.
استخوان فک (Jawbone)
ريشه دندان را در بر گرفته و از ثبات دندان حمایت می کند. حجم استخوان موجود در اطراف ريشه باعث محكم شدن يا لقی دندان ها می شود.
لثه (Gum)
بافت نرم پوشاننده استخوان فک و اطراف دندان می باشد كه در نواحی مختلف، جنس و كارایی متفاوتی دارد. شكل، قوام، رنگ و ضخامت آن در سلامت دندان تاثير دارد.
پریو (Perio)
پریو: مخفف پریودنتال و پریودنتیکس می باشد و به بافت اطراف دندان گفته می شود.
* از پیشوندیونانی «پِری» به معنی “اطراف، پیرامون” گرفته شده است.
سینوس (Sinus)
کاربرد سینوس در دندانپزشکی دو معنی دارد. یکی حفره های پر شده از هوای درون جمجمه، یعنی سینوس فک فوقانی یا سینوس پیشانی، و دیگری؛ عفونتی که از طریق یک کانال یا شبکه از داخل دندان به بیرون و به سمت استخوان تخلیه می شود و مانند یک جوش به نظر می آید. این عفونت ها می توانند داخل دهانی باشند و یا از طریق پوست به بیرون تخلیه شوند.
آپکسیا اپکس (Apex)
انتهای بخش مخروطی دندان را اپکس می نامند.
انسیزال (Incisal)
لبه تیز چهار دندان قدامی بالا و پائین را انسیزال می گویند.
اوربایت (Overbite)
به هم پوشانی عمودی دندان های پیش بالا و پایین در هنگام بسته بودن دو فک اوربایت گفته می شود. این فاصله در حالت طبیعی یک میلی متر است.