ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) کیست؟
ارتودنتیست یا متخصص ارتودنسی دندانپزشکی است که پس از گذراندن حدود ۶ سال تحصیل در رشته دندانپزشکی عمومی، وارد دوره تخصصی ارتودنسی میشود و طی ۳ تا ۴ سال آموزش پیشرفته مهارت‌های لازم برای تشخیص، پیشگیری و درمان نامرتبی دندانها و ناهنجاری‌های فکی را فرا می‌گیرد. به این ترتیب، ارتودنتیست در مجموع ۹ تا ۱۰ سال آموزش می‌بیند تا بتواند با روش‌هایی مانند براکت ثابت، الاینر شفاف یا ارتودنسی لینگوال، دندانها را مرتب و هماهنگ کند. نتیجه این درمان‌ها نه‌تنها لبخندی زیباتر است، بلکه سلامت دهان و عملکرد جویدن نیز بهبود می‌یابد.
به بیان ساده، همه ارتودنتیست‌ها دندانپزشک هستند، اما همه دندانپزشک‌ها ارتودنتیست نیستند.
تفاوت ارتودنتیست با دندانپزشک
بسیاری از افراد تصور می‌کنند هر دندانپزشکی می‌تواند درمان ارتودنسی انجام دهد، اما در واقع بین دندانپزشک عمومی و ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) تفاوت‌های مهمی وجود دارد.
- دندانپزشک عمومی مثل پزشک عمومی عمل میکند؛ یعنی بیشتر کارهای کلی دهان و دندان را انجام میدهد. از پر کردن و عصب‌کشی گرفته تا کشیدن دندان عقل یا ساخت روکش و پروتز. هدف اصلی او حفظ سلامت و درمان مشکلات شایع دندان‌هاست.
- ارتودنتیست اما یک دندانپزشک است که چند سال بیشتر تحصیل کرده تا در زمینه اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان تخصص بگیرد. او با استفاده از روش‌هایی مانند براکت، الاینر شفاف یا دستگاه‌های متحرک و ثابت ارتودنسی، مشکلاتی مثل شلوغی دندانها، جلو بودن فک یا ناهماهنگی بایت را درمان میکند. در واقع اگر زیبایی لبخند و مرتب بودن دندانها برایتان مهم است، باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
به بیان ساده:
- دندانپزشک عمومی برای درمان و مراقبت کلی دندانها.
- ارتودنتیست برای اصلاح نامرتبی و مشکلات فکی-دندانی.
در چه مواردی باید به ارتودنتیست مراجعه کرد؟
معمولاً وقتی مشکل دندانها فقط با پرکردگی یا ترمیم ساده حل نمی‌شود و نیاز به مرتب‌سازی یا اصلاح فک و بایت داریم، باید به ارتودنتیست مراجعه کنیم. در صورت وجود موارد زیر، ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص ارتودنسی داشته باشید:
- فشردگی یا فضای کافی برای همه دندان‌هایتان
- فاصله یا مشکلات مربوط به فاصله بین دندانها
- جلو یا عقب بودن فک بالا یا پایین که روی چهره و لبخند تأثیر می‌گذارد
- اوربایت، زمانی که دندان‌های بالایی شما روی دندان‌های پایینی قرار می‌گیرند
- آندربایت، زمانی که دندان‌های پایینی شما خیلی جلوتر هستند
- کراس بایت، زمانی که دندان‌های بالایی شما هنگام بسته بودن دهان پشت دندان‌های پایینی قرار می‌گیرند
- اپن بایت یا فاصله عمودی بین دندان‌های جلویی پایین و بالا
- خط میانی نامناسب، زمانی که مرکز دندان‌های پایینی و بالایی شما در یک راستا قرار نمی‌گیرند
- عادت‌های دهانی کودکان مثل مکیدن انگشت یا تنفس دهانی که روی رشد فک اثر می‌گذارد
- مشکلات گفتاری یا جویدن ناشی از ناهماهنگی دندانها
- تمایل به داشتن لبخند زیباتر و افزایش اعتمادبه‌نفس
هدف از درمان ارتودنسی بهبود بایت شماست. دندان‌هایی که صاف و با فاصله مساوی قرار دارند، با دندان‌های مقابل در فک شما هم‌تراز می‌شوند. بایت سالم تضمین میکند که می‌توانید به درستی غذا بخورید، بجوید و صحبت کنید. در حالی که ممکن است ارتودنتیست‌ها را عمدتاً برای کودکان یا نوجوانانی که به بریس نیاز دارند، در نظر بگیرید، آنها می‌توانند مشکلات دندانی را در هر سنی اصلاح کنند.
انواع روش های درمانی متخصص ارتودنسی
درمان های ارتودنسی تنها به نصب براکت‌های فلزی خلاصه نمی‌شوند. متخصص ارتودنسی با توجه به سن بیمار، شدت نامرتبی دندانها، موقعیت فک‌ها و حتی دغدغه‌های زیبایی، روش‌های متفاوتی را برای هر فرد انتخاب میکند. به همین دلیل، ممکن است دو بیمار با ظاهر مشکل مشابه، درمان های کاملاً متفاوتی دریافت کنند. در ادامه با انواع روش‌های درمانی ارتودنسی که توسط متخصص ارائه میشود آشنا می‌شویم:
ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی در ارتودنسی است. در این روش براکت‌های فلزی یا سرامیکی به سطح دندانها چسبانده می‌شوند و با کمک سیم و کش‌های مخصوص، فشار ملایمی به دندانها وارد میشود تا به مرور در جای درست قرار گیرند. این نوع درمان به‌ویژه برای مشکلات متوسط تا شدید دندانی مثل شلوغی، نامرتبی یا ناهماهنگی بایت استفاده میشود و نتایج آن بسیار دقیق و ماندگار است.
ارتودنسی متحرک
در ارتودنسی متحرک از پلاک‌ها یا دستگاه‌های پلاستیکی استفاده میشود که بیمار می‌تواند آنها را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند. ارتودنسی متحرک معمولاً برای کودکان و نوجوانان در سن رشد کاربرد دارد تا برخی ناهنجاری‌های خفیف یا در حال شکل‌گیری اصلاح شود. همچنین در برخی موارد برای درمان‌های تکمیلی یا بعد از ارتودنسی ثابت، از این دستگاه‌ها استفاده میشود تا نتایج درمان تثبیت گردد.
ارتودنسی نامرئی (الاینر شفاف)
ارتودنسی نامرئی با استفاده از قالب‌های شفاف و پلاستیکی ساخته میشود که روی دندانها قرار می‌گیرند و تقریبا قابل مشاهده نیستند. این پلاک‌ها به‌طور دوره‌ای تعویض می‌شوند تا دندانها به‌تدریج حرکت کنند. مزیت اصلی این روش، زیبایی و راحتی آن است؛ چون به‌راحتی هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن برداشته میشود. به همین دلیل، بزرگسالانی که به ظاهر خود اهمیت می‌دهند و نمی‌خواهند براکت‌های فلزی روی دندان‌هایشان دیده شود، بیشتر سراغ این روش می‌روند.
ارتودنسی لینگوال (پشت دندانی)
در ارتودنسی لینگوال براکت‌ها به پشت دندانها و سمت زبان چسبانده می‌شوند، بنابراین از بیرون هیچ‌کس متوجه وجود آنها نمی‌شود. این روش از نظر ظاهری بسیار مخفیانه است اما به دلیل پیچیدگی نصب و تنظیم، نیاز به تجربه و مهارت بالای ارتودنتیست دارد. همچنین ممکن است در ابتدای درمان کمی برای بیمار ایجاد ناراحتی یا دشواری در تکلم کند، اما با گذشت زمان اکثر افراد به آن عادت می‌کنند.
ارتودنسی همراه با جراحی فک
در برخی افراد ناهنجاری‌های فکی آن‌قدر شدید است که فقط با براکت و سیم قابل اصلاح نیست. در این شرایط، ارتودنسی با جراحی فک ترکیب میشود. ابتدا براکت‌ها برای مرتب کردن دندانها استفاده می‌شوند و سپس جراحی فک برای اصلاح موقعیت استخوان‌ها انجام میشود. این روش بیشتر برای بزرگسالان یا افرادی با مشکلات اسکلتی شدید کاربرد دارد و می‌تواند علاوه بر بهبود عملکرد جویدن، تأثیر چشمگیری بر زیبایی صورت و لبخند داشته باشد.
مزایای درمان های ارتودنسی
درمان‌های ارتودنسی فقط برای زیبایی لبخند نیستند؛ بلکه فواید زیادی برای سلامت دهان و حتی کیفیت زندگی دارند. در ادامه مهم‌ترین مزایای ارتودنسی را برایت توضیح می‌دهم:
- مرتب شدن دندانها و زیبایی لبخند: دندان‌های منظم باعث می‌شوند لبخند زیباتر و هماهنگ‌تری داشته باشید و اعتمادبه‌نفس بالاتری در ارتباطات اجتماعی پیدا کنید.
- بهبود عملکرد جویدن و گفتار: وقتی دندانها و فک‌ها در موقعیت درست قرار بگیرند، جویدن غذا راحت‌تر میشود و در برخی افراد مشکلات گفتاری هم اصلاح خواهد شد.
- پیشگیری از پوسیدگی و بیماری‌های لثه: دندان‌های نامرتب به سختی تمیز می‌شوند و محل تجمع پلاک و باکتری هستند. ارتودنسی با مرتب کردن دندانها، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را ساده‌تر میکند و خطر پوسیدگی و بیماری لثه کاهش می‌یابد.
- کاهش ساییدگی و فشار غیرطبیعی روی دندانها: وقتی دندانها یا بایت در موقعیت نادرست باشند، فشار جویدن به‌طور نامساوی روی برخی دندانها وارد میشود و باعث ساییدگی یا ترک‌خوردگی میشود. ارتودنسی این مشکل را برطرف میکند.
- اصلاح ناهنجاری‌های فکی: ارتودنسی می‌تواند جلو یا عقب بودن فک‌ها را تا حد زیادی اصلاح کند و در موارد شدید همراه با جراحی، به تعادل صورت و هماهنگی بیشتر پروفایل کمک میکند.
- بهبود سلامت کلی بدن: جویدن بهتر به هضم صحیح غذا کمک میکند. همچنین کاهش التهاب لثه و عفونت‌های دهانی می‌تواند اثر مثبت روی سلامت عمومی بدن داشته باشد.
آنچه در مطب ارتودنتیست انتظار می‌رود
اغلب دندانپزشک است که برای اولین بار در طول یک معاینه روتین متوجه دندان‌های نامرتب میشود. اگر دندان‌های عقب شما به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند، دندانپزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد که به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. در اولین مشاوره ارتودنسی، احتمالاً موارد زیر را خواهید داشت:
- معاینه دهان
- عکس‌هایی از صورت و لبخند شما گرفته میشود
- عکس‌های رادیولوژی دندان
- عکس‌های رادیولوژی پانوراما (۳۶۰ درجه) از صورت و سر شما
- قالب‌گیری برای ایجاد قالب از دندان‌های شما
این آزمایش‌ها به ارتودنتیست شما کمک میکند تا بداند چگونه درمان شما را ادامه دهد.
جمع بندی
متخصص ارتودنسی دندانپزشکی است که برای درمان دندانها و فک شما آموزش دیده است. آنها شرایطی مانند شلوغی و اوربایت را اصلاح می‌کنند، اما همچنین برای شناسایی مشکلاتی که ممکن است در آینده ایجاد شوند، آموزش دیده‌اند. ارتودنتیست ها ممکن است جراحی، معاینه، عکس‌برداری با اشعه ایکس و موارد دیگر را انجام دهند تا به شما در دستیابی به لبخندی راحت‌تر و سالم‌تر کمک کنند.
سوالات متداول (FAQ)
ارتودنتیست کیست؟
ارتودنتیست دندانپزشکی است که در تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری‌های دندان و فک تخصص دارد.
فرق دندانپزشک عمومی با ارتودنتیست چیست؟
دندانپزشک عمومی خدمات معمول دندانها مثل جرمگیری و پرکردن انجام میدهد، اما ارتودنتیست آموزش تخصصی برای مرتب کردن دندانها و اصلاح فک دارد.
چه زمانی باید به ارتودنتیست مراجعه کرد؟
معمولاً توصیه میشود کودکان بین ۷ تا ۱۰ سال و بزرگسالان در هر سنی که مشکل نامرتبی دندان یا فک دارند، به متخصص مراجعه کنند.
ارتودنتیست چه دستگاههایی استفاده میکند؟
بریسهای فلزی، شفاف، سرامیکی، پلاک متحرک و فیکسچرهای مخصوص برای اصلاح فک و دندان از جمله ابزارهای مورد استفاده هستند.
