درد دندان در دوران بارداری: علل، درمان‌ها و مراقبت‌های خانگی
چرا دندان درد در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و چه کاری میتوان برای آن انجام داد؟
بارداری دوران زیبایی است و طبیعی‌ست که همه تلاش‌تان را برای گذراندن ۹ ماه سالم انجام دهید. این تلاش‌ها شامل مراقبت‌های دوران بارداری، داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و حتی کنار گذاشتن برخی عادت‌ها (سلامی به نوشیدنی‌های بدون الکل) میشود.
اما در کنار این کارها که برای سلامت عمومی شما در دوران بارداری ضروری هستند، نباید سلامت دهان و دندان را نادیده بگیرید.
یکی از مشکلات غیرمنتظره دوران بارداری، دندان درد یا حساسیت دندانی است؛ اما با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه به دندانپزشک، می‌توانید سلامت دندان‌ها و لثه‌های خود را حفظ کنید.
دلایل دنداندرد در دوران بارداری چیست؟
اکثر زنان باردار انتظار دارند که در طول دوران بارداری با نوعی درد و ناراحتی مواجه شوند.
همه درباره تهوع‌های صبحگاهی وحشتناک شنیده‌اند و مشخص است که بارداری با تورم پا، کمردرد، خستگی و فراموشی همراه است. (خوشبختانه در پایان این مسیر، نوزادی دوست‌داشتنی در انتظار شماست.)
اما وقتی پای دندان درد یا حساسیت دندانی وسط باشد، این مشکل میتواند شما را غافلگیر کند. با این حال، مشکلات دندانی در دوران بارداری بیشتر از آنچه تصور میشود رایج هستند.
بدن در دوران بارداری دستخوش تغییرات زیادی میشود — مقصر اصلی آن، تغییرات هورمونی است. همانطور که افزایش هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون باعث تهوع و استفراغ می‌شوند، این تغییرات می‌توانند شما را در برابر تجمع پلاک دندانی نیز آسیب‌پذیر کنند.
این پلاک دندانی میتواند عامل اصلی خونریزی لثه و التهاب باشد — وضعیتی به نام «ژنژیویت یا التهاب لثه بارداری». این مشکل تا ۷۵٪ زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، پس اگر به آن مبتلا شدید، تنها نیستید.
بسته به شدت ژنژیویت بارداری، ممکن است دچار بیماری لثه (پریودنتال) شوید؛ عفونتی جدی که استخوان‌های نگه‌دارنده دندان‌ها را از بین می‌برد و میتواند به از دست دادن دندان منجر شود.
برخی از زنان نیز دچار «تومورهای بارداری» می‌شوند که باز هم ناشی از تجمع بیش‌ازحد پلاک هستند. نگران نباشید — این تومورها سرطانی نیستند، بلکه رشدهای غیرسرطانی در لثه‌اند.
البته چه سرطانی باشند چه نه، این رشدهای بافتی (که اغلب در سهماهه دوم ظاهر می‌شوند) می‌توانند موجب درد و حساسیت شده و خوردن یا نوشیدن را سخت کنند. خبر خوب این است که این تومورها معمولاً پس از زایمان ناپدید می‌شوند.
انگار این مشکلات کافی نیست، بارداری همچنین میتواند اشتهای شما را تغییر دهد و کاملاً طبیعی است که به غذاهای خاصی میل پیدا کنید. مشکل اینجاست که معمولاً میل شما به سمت غذاهای سالم نیست.
اگر دائم سراغ خوراکیهای شیرین یا پرکربوهیدرات می‌روید، خطر پوسیدگی دندان و ایجاد حفره‌های دندانی وجود دارد.
و اگر با تهوع صبحگاهی یا رفلاکس معده دست‌وپنجه نرم می‌کنید، استفراغ مکرر یا وجود اسید معده در دهان میتواند مینای دندان را به مرور تخریب کند و منجر به حساسیت دندان شود.
درمان دندان درد در دوران بارداری چیست؟
در دوران باردرای چه دندان درد داشته باشید، چه لثه‌های حساس یا زخم‌های دهانی، درد دهان نباید مانع لذت بردن شما از این دوران شود.
اول و مهم‌تر از همه: به دندانپزشک مراجعه کنید
اگر دندان درد شما ادامه دارد، در سکوت رنج نکشید. فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید و فراموش نکنید که باردار بودن خود را اعلام کنید. اگر دندانپزشک ندارید، می‌توانید از ابزارهای آنلاین برای یافتن پزشک استفاده کنید.
انجام عکس برداری دندانی و برخی درمان‌ها در دوران بارداری بیخطر است. اما بسته به میزان پیشرفت بارداری، ممکن است دندانپزشک انجام برخی درمان ها را تا سهماهه دوم به تعویق بیندازد.
مثلاً اگر به پر کردن دندان یا درمان ریشه (عصب‌کشی) نیاز دارید که بی‌حسی موضعی یا عمومی می‌طلبد، این درمان‌ها ممکن است در سهماهه اول خطر سقط را افزایش دهند.
اما از آنجایی که اندام‌های حیاتی جنین تا سهماهه دوم شکل گرفته‌اند، انجام برخی درمان‌ها در این مرحله بی‌خطرتر خواهد بود.
دریافت اطلاعات بیشتر: ایمپلنت دندان در دوران بارداری
به معاینات و جرمگیری دندان ادامه دهید
درمانهای روتین مانند جرمگیری دندان، برای جنین خطری ندارند، پس می‌توانید طبق برنامه به دندانپزشک مراجعه کنید. در واقع، جرمگیری میتواند حساسیت ناشی از تجمع پلاک را کاهش دهد.
جرمگیری همچنین میتواند ژنژیویت بارداری را کنترل کند. به دلیل خطر ابتلا به این مشکل، ممکن است دندانپزشک پیشنهاد کند که در دوران بارداری معاینات دندانی را به‌جای هر ۶ ماه، هر ۳ ماه یک‌بار انجام دهید.
حذف پلاک دندانی میتواند ناراحتی ناشی از تومورهای بارداری را نیز کاهش دهد — البته ممکن است این تومورها تا پس از زایمان باقی بمانند، که نگران‌کننده نیست.
درمانهای خاص در صورت نیاز
اگر تومور به‌قدری بزرگ باشد که غذا خوردن را مختل کند، ممکن است دندانپزشک شما را به برداشت تومور تشویق کند. این کار معمولاً در سهماهه دوم یا سوم انجام میشود و شامل بی‌حسی موضعی خواهد بود.
اگر در دوران بارداری دچار بیماری لثه شوید و دندان لق شده قابل نجات نباشد، کشیدن آن در سهماهه دوم میتواند درد و حساسیت را متوقف کند.
پس از آن، می‌توانید با دندانپزشک درباره روش‌های جایگزینی دندان مانند ایمپلنت دندان یا بریج دندان مشورت کنید — هر دو پس از سهماهه دوم بیخطر هستند.
درمانهای خانگی برای دنداندرد در دوران بارداری
اگر درمانی تا سه ماهه دوم به تعویق افتاده، می‌توانید در این مدت با روش های خانگی درد را کاهش دهید. اولین قدم، شناسایی خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی‌ست که حساسیت شما را بیشتر می‌کنند.
برخی زنان با غذاها یا نوشیدنی‌های داغ حساس می‌شوند، در حالی که برخی دیگر نسبت به خوراکیهای سرد واکنش نشان می‌دهند. دهان‌شویه‌های حاوی الکل نیز ممکن است درد را تشدید کنند.
شستشوی دهان با آب نمک گرم ممکن است تورم و التهاب را کاهش دهد. همچنین قرار دادن کمپرس سرد روی گونه نیز میتواند مؤثر باشد.
با پزشک یا دندانپزشک خود درباره مصرف مسکنهای موضعی حاوی بنزوکائین یا داروهایی مانند استامینوفن (Tylenol) مشورت کنید.
چگونه از دندان درد در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
با توجه به تغییرات جسمی زیاد در دوران بارداری ، منطقی است که بخواهید احتمال دندان درد را به حداقل برسانید. این کار با رعایت بهداشت دهان و دندان ممکن میشود. نکات زیر را رعایت کنید:
- بهداشت دهان را جدی بگیرید. ممکن است خسته باشید و حوصله مسواک زدن نداشته باشید، اما هرگز آن را فراموش نکنید. حداقل روزی دو بار مسواک بزنید، یک بار در روز نخ دندان بکشید و از خمیردندان و دهان‌شویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
- بعد از استفراغ، دهان خود را بشویید یا آب بنوشید. این کار اسید معده را از روی دندان‌ها پاک می‌کند. اما بلافاصله مسواک نزنید. بعد از استفراغ، اسیدیته دهان افزایش یافته و مسواک زدن بلافاصله میتواند مینای دندان را تخریب کند. حداقل یک ساعت صبر کنید.
- به دندانپزشک اطلاع دهید که باردار هستید و ببینید آیا به جرم‌گیری‌های بیشتر نیاز دارید یا خیر. همچنین با بیمه درمانی خود مشورت کنید، برخی طرح‌ها هزینه جرم‌گیری‌های بیشتر در دوران بارداری را پوشش می‌دهند.
- مصرف خوراکیهای شیرین و کربوهیدراتی را محدود کنید. به‌جای آن از میان‌وعده‌های سالم مانند سبزیجات خام، کراکرهای سبوس‌دار و میوه استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
خبر خوب این است که بیشتر درد و مشکلات دندانی در دوران بارداری موقتی هستند و پس از زایمان با بازگشت سطح هورمون‌ها به حالت عادی برطرف می‌شوند.
شما نمی‌توانید جلوی تغییرات بدن‌تان در دوران بارداری را بگیرید، اما می‌توانید نحوه مراقبت از دندان‌هایتان را کنترل کنید. معاینات منظم دندانی را فراموش نکنید و در صورت بروز هرگونه درد دندانی با دندانپزشک مشورت کنید.
سوالات متداول (FAQ)
1. آیا دنداندرد در بارداری طبیعی است؟
بله، به دلیل تغییرات هورمونی، دنداندرد یا حساسیت دندانی در بارداری شایع است و معمولاً با رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک قابل کنترل است.
2. چه عواملی باعث دنداندرد در دوران بارداری می‌شوند؟
عوامل شایع شامل ژنژیویت بارداری، تجمع پلاک، تومورهای بارداری، تغذیه شیرین، رفلاکس معده و تهوع صبحگاهی هستند.
3. آیا مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری بیخطر است؟
بله، بیشتر درمانهای دندانی مانند جرمگیری یا عکسبرداری با اشعه ایکس در دوران بارداری بیخطر هستند، مخصوصاً در سهماهه دوم.
4. چگونه میتوان دنداندرد در بارداری را در خانه تسکین داد؟
استفاده از آب نمک گرم، کمپرس سرد و پرهیز از غذاهای محرک میتواند به کاهش درد کمک کند. همچنین مشورت با پزشک درباره مصرف مسکنهای ایمن مانند استامینوفن توصیه میشود.
5. برای پیشگیری از دنداندرد در دوران بارداری چه کارهایی باید انجام داد؟
مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان، پرهیز از خوراکیهای شیرین، شستشوی دهان بعد از استفراغ و مراجعه منظم به دندانپزشک میتواند از بروز مشکلات دندانی جلوگیری کند.
