پوسیدگی دندان با ارتودنسی: علت، علائم و راه‌های پیشگیری
پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی: هر آنچه باید بدانید
داشتن لبخندی زیبا و دندان‌هایی مرتب، هدف اصلی درمان ارتودنسی است. اما بسیاری از بیماران، به‌ویژه نوجوانان، در مسیر درمان دچار یک مشکل جدی می‌شوند: پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی. این عارضه نه تنها زیبایی لبخند را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند روند درمان ارتودنسی را نیز با اختلال مواجه کند.
در این مقاله از کلینیک نیاز، به بررسی کامل علل، علائم، روش‌های پیشگیری و درمان پوسیدگی دندان در زمان استفاده از بریس می‌پردازیم.
چرا ارتودنسی احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد؟
در حالت عادی، تمیز کردن دندان‌ها کار سختی نیست. اما زمانی که از براکت، سیم و تجهیزات ارتودنسی دندان استفاده می‌کنید، مواد غذایی به‌راحتی در اطراف آن‌ها گیر میکنند. این گیرکردن باعث رشد سریع باکتری‌ها و تشکیل پلاک دندانی میشود؛ پلاکی که اگر به‌موقع تمیز نشود، به پوسیدگی دندان، التهاب لثه و بوی بد دهان منجر میشود.
براکت به‌تنهایی عامل پوسیدگی نیست؛ مشکل از جایی شروع میشود که تمیز کردن دندان‌ها به دلیل وجود بریس سختتر شده و افراد در رعایت بهداشت سستی میکنند.
پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی چه خطراتی دارد؟
در صورتی که بهداشت دهان به‌درستی رعایت نشود، مشکلات زیر ممکن است به‌وجود آید:
- ایجاد لکههای سفید (نشانه شروع پوسیدگی)
- بوی بد دهان دائمی
- درد شدید هنگام خوردن یا نوشیدن
- التهاب و خونریزی لثه‌ها
- نیاز به توقف یا تأخیر در روند درمان ارتودنسی
- افزایش هزینه‌های درمان دندان‌پزشکی
علائم پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی
حتی با وجود بریس، میتوان علائم پوسیدگی را تشخیص داد. به این نشانه‌ها توجه کنید:
- درد ناگهانی یا مداوم در دندان‌ها: درد مداوم در یک یا چند دندان می‌تواند نشانه‌ای از پوسیدگی باشد. این درد ممکن است به‌صورت ناگهانی یا هنگام خوردن ظاهر شود. درد و ناراحتی ممکن است در اطراف دهان احساس شود، و حتی هنگام جویدن، فشار و درد ایجاد کند.
- افزایش حساسیت به غذاهای گرم یا سرد: اگر بعد از خوردن غذاهای گرم یا سرد دچار حساسیت شدید، ممکن است مینای دندان شما آسیب دیده باشد و به لایه زیرین یعنی عاج دندان رسیده باشد. عاج دارای لوله‌های میکروسکوپی است که به اعصاب دندان متصل‌اند و همین باعث ایجاد حساسیت میشود.
- لکههای سفید، قهوه‌ای یا سیاه روی دندان‌ها (به‌ویژه اطراف براکتها): لکه‌ها ابتدا به صورت نقاط سفید دیده می‌شوند. با پیشرفت پوسیدگی، این لکه‌ها ممکن است قهوه‌ای، سیاه یا همچنان سفید باشند و روی سطح دندان ظاهر شوند.
- احساس بوی بد دهان با وجود مسواک زدن: ممکن است به دلیل باقی‌ماندن مواد غذایی در اطراف براکتها، تجمع پلاک یا وجود پوسیدگی پنهان باشد.
- ایجاد حفره یا تورفتگی روی سطح دندان: ممکن است در دندان‌های خود سوراخ‌هایی ببینید. برخی از این سوراخ‌ها در شکاف‌های دندانی یا بین دندان‌ها پنهان‌اند و دیده یا حس نمیشوند، اما همچنان باعث درد می‌شوند. اگر سوراخی در دندان خود مشاهده کردید، حتماً با دندانپزشک مشورت کنید.
- خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان: معمولاً نشانه‌ای از التهاب لثه یا شروع بیماری لثه است که به دلیل تجمع پلاک و باکتری‌ها در اطراف دندان‌ها ایجاد میشود. اگر این وضعیت درمان نشود، می‌تواند به عفونت‌های جدی‌تر لثه و حتی تحلیل استخوان منجر شود.
اگر یکی یا چند مورد از این علائم را دارید، هرچه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید.
روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان با وجود بریس
برای داشتن دندان‌های سالم در پایان درمان ارتودنسی، این نکات کلیدی را رعایت کنید:
مسواک زدن بعد از هر وعده غذایی
از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی یا مسواک برقی استفاده کنید. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید نیز توصیه میشود.
نخ دندان روزانه (حتی با بریس)
از نخ دندان‌های مخصوص بریس (Super Floss) یا واترجت برای تمیز کردن فواصل دندانی استفاده کنید.
رژیم غذایی مناسب
از مصرف خوراکیهای شیرین، چسبناک (مثل آدامس، شکلات، تافی) و سفت (مثل یخ یا آجیل سفت) خودداری کنید. به جای آن‌ها از غذاهای نرم مانند میوه‌های پخته، ماست، سوپ و برنج استفاده کنید.
استفاده از دهان‌شویه
دهان‌شویه‌های ضدپلاک و حاوی فلوراید نقش مهمی در کاهش خطر پوسیدگی دارند.
ویزیت‌های منظم
مراجعه منظم به ارتودنتیست و دندانپزشک عمومی برای بررسی سلامت دندان‌ها و اصلاح روش‌های بهداشت بسیار ضروری است.
درمان پوسیدگی دندان در دوران ارتودنسی
در صورت تشخیص پوسیدگی، درمان دندان بر اساس شدت آن و محل قرارگیری براکت انجام میشود:
- در پوسیدگی‌های خفیف: ممکن است بدون نیاز به برداشتن بریس، ترمیم انجام شود.
- در پوسیدگی‌های شدید: گاهی لازم است بخشی از براکت یا سیم برای دسترسی به دندان برداشته شود و پس از درمان، مجدداً نصب گردد.
- در موارد پیشرفته: اگر پوسیدگی باعث عفونت یا آبسه شده باشد، درمان‌های پیچیده‌تری مانند عصب‌کشی مورد نیاز خواهد بود.
سوالات متداول
آیا داشتن بریس باعث پوسیدگی دندان میشود؟
خیر، خود بریس باعث پوسیدگی نمی‌شود. اما تمیز کردن دندان‌ها در حضور آن‌ها سختتر است، و این موضوع احتمال پوسیدگی را افزایش می‌دهد.
چگونه بفهمم در حین ارتودنسی دندانم پوسیده شده؟
علائمی مانند درد، حساسیت، بوی بد دهان و لکههای رنگی روی دندان‌ها میتوانند نشانه پوسیدگی باشند. اگر این علائم را دارید، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا میتوان دندان پوسیده را در حین ارتودنسی درمان کرد؟
بله، در اکثر موارد، حتی با وجود بریس هم میتوان دندان را درمان کرد. گاهی نیاز است سیم یا براکت موقتاً برداشته شود تا درمان انجام شود.
چه خوراکیهایی در زمان ارتودنسی ممنوع هستند؟
آدامس، شکلات چسبناک، پاستیل، یخ، آجیل سفت، چیپس ضخیم و نان خشک از جمله خوراکیهایی هستند که میتوانند باعث شکستن یا لق شدن براکتها و افزایش خطر پوسیدگی شوند.
چند بار در روز باید مسواک بزنم؟
حداقل سه بار در روز (پس از هر وعده غذا) و هر بار به مدت دو دقیقه باید با دقت مسواک بزنید.
