التهاب لثه (Gingivitis)، علل، علائم و درمان چیست؟
التهاب لثه (gingivitis) چیست؟
التهاب لثه (به انگلیسی: Gingivitis) معمولاً یک التهاب دردناک در لثه‌ها است. این التهاب معمولاً به دلیل تجمع پلاک روی دندان‌ها رخ می‌دهد و اغلب با بهبود بهداشت دهان و دندان قابل درمان است. علائم التهاب شامل تغییر رنگ لثه‌ها و خونریزی آن‌ها است.
التهاب لثه یک وضعیت شایع است که اکثر بزرگسالان در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این بیماری نوعی بیماری لثه است که معمولاً علائم خفیف ایجاد می‌کند، اما اگر علت اصلی آن درمان نشود، ممکن است به وضعیت شدیدتری تبدیل شود.
نکات کلیدی درباره التهاب لثه:
- تجمع باکتری‌ها اطراف دندان‌ها شایعترین علت التهاب است.
- علامت اصلی التهاب ، لثه‌های قرمز، متورم و خونریزی‌کننده هنگام مسواک زدن است.
- التهاب له اغلب با بهداشت دهان و دندان بهتر، مثل مسواک زدن طولانی‌تر و مکرر و استفاده منظم از نخ دندان، بهبود می‌یابد. همچنین، استفاده از دهانشویههای ضدعفونی‌کننده ممکن است کمک کند.
مرور کلی
التهاب لثه (Gingivitis) نوعی بیماری غیر مخرب لثه است که معمولاً به آن بیماری لثه گفته می‌شود. التهاب یک فرم ابتدایی از بیماری لثه است و معمولاً علائم خفیفی ایجاد می‌کند.
دو نوع اصلی التهاب لثه وجود دارد:
- التهاب ناشی از پلاک دندانی که زمانی رخ می‌دهد که تجمع پلاک باعث تحریک لثه‌ها و ایجاد التهاب، تغییر رنگ و درد می‌شود.
- آسیب‌های لثه‌ای غیر ناشی از پلاک که می‌تواند بر اثر عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی ایجاد شود. همچنین واکنش‌های آلرژیک، بیماری‌ها و واکنش به اجسام خارجی مانند ذرات خمیردندان‌های تخصصی ممکن است باعث این نوع التهاب شوند.
هر دو نوع اگر به موقع درمان نشوند، میتوانند به پریودنتیت (نوع شدیدتر بیماری لثه) تبدیل شوند که منجر به مشکلات جدی‌تر از جمله از دست دادن دندان می‌شود.
علل التهاب لثه
شایعترین علت التهاب لثه، تجمع پلاک باکتریایی بین و اطراف دندان‌ها است. پلاک دندان، یک لایه بیوفیلم است که به طور طبیعی روی دندان‌ها تجمع می‌یابد. این پلاک زمانی تشکیل می‌شود که باکتری‌ها به سطح صاف دندان می‌چسبند.
این پلاک می‌تواند سخت شده و به صورت جرم دندان (تارتار) در نزدیکی لثه‌ها شکل بگیرد که رنگ آن زرد مایل به سفید است. فقط دندانپزشک می‌تواند جرم دندان را از بین ببرد.
تجمع پلاک و جرم می‌تواند باعث واکنش‌های ایمنی شود که به تخریب بافت لثه منجر می‌شود و در نهایت ممکن است به مشکلات جدی‌تر مانند از دست دادن دندان ختم شود.
عوامل خطر و علت‌های دیگر
چندین عامل و شرایط زمینه‌ای میتوانند باعث افزایش تشکیل پلاک یا افزایش خطر التهاب لثه شوند:
- تغییرات هورمونی: در دوران بلوغ، یائسگی، چرخه قاعدگی و بارداری، لثه‌ها حساس‌تر شده و خطر التهاب افزایش می‌یابد.
- برخی بیماری‌ها: سرطان، دیابت و HIV با افزایش خطر التهاب مرتبط هستند.
- داروها: داروهایی که تولید بزاق را کاهش می‌دهند میتوانند سلامت دهان را تحت تاثیر قرار دهند. داروی دیلانتین (برای تشنج) و داروهای آنژین میتوانند باعث رشد غیرطبیعی بافت لثه شده و خطر التهاب را افزایش دهند.
- کمبود ویتامینها: کمبود ویتامین C (اسکوربوت)، ویتامین D و ویتامین B12 با التهاب مرتبط است.
- سیگار کشیدن: سیگاری‌ها بیشتر از غیرسیگاری‌ها دچار التهاب می‌شوند.
- سن: خطر التهاب لثه با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- سابقه خانوادگی: اگر والدین فرد سابقه التهاب داشته باشند، احتمال بروز آن در فرد بیشتر است.
علائم و نشانه‌های التهاب لثه
علائم التهاب لثه (Gingivitis) عبارتند از:
- التهاب و تغییر رنگ لثه‌ها
- حساس و دردناک بودن لثه‌ها هنگام لمس
- خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- پس رفتگی لثه
- نرم بودن لثه‌ها
با این حال، در موارد خفیف التهاب ممکن است هیچ دردی یا علائم واضحی وجود نداشته باشد.
تشخیص
دندانپزشک یا بهداشت‌کار دهان علائمی مانند پلاک و جرم را بررسی می‌کند.
آن‌ها ممکن است برای بررسی وجود علائم پریودنتیت، آزمایش‌هایی مانند رادیوگرافی یا استفاده از پروب پریودنتال (ابزاری برای اندازه‌گیری عمق پاکت‌های اطراف دندان) انجام دهند.
درمان التهاب لثه
درمان التهاب لثه (Gingivitis) اغلب شامل مراقبت‌های حرفه‌ای دندانپزشکی و پیگیری‌های خانگی است.
درمان التهاب در مرحله اول بر پایه‌ی بهبود بهداشت دهان و دندان و درمان خانگی است. رعایت اصولی بهداشت دهان شامل مسواک زدن حداقل دو بار در روز با مسواک نرم، استفاده از نخ دندان برای پاک‌سازی فضای بین دندان‌ها و شستشوی دهان با دهانشویههای آنتی‌باکتریال است. این اقدامات به کاهش پلاک و باکتریهای تجمع‌یافته روی دندان‌ها کمک می‌کنند و در موارد خفیف، التهاب را به‌طور کامل از بین می‌برند. همچنین توصیه می‌شود از مسواک برقی استفاده شود، زیرا در حذف پلاک مؤثرتر از مسواک دستی عمل می‌کند.
در موارد پیشرفته‌تر که التهاب با قرمزی شدید، خونریزی یا درد همراه است، مراجعه به دندانپزشک ضروری است. دندانپزشک با انجام جرم‌گیری حرفه‌ای، پلاک و جرم‌های سخت‌شده (تارتار) را از سطح دندان و زیر لثه پاک می‌کند. در صورت لزوم، درمان‌های تکمیلی مانند صاف کردن سطح ریشه دندان (Root planing)، استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی، و در موارد خاص، جراحی لثه نیز ممکن است انجام شود. پس از درمان، پیروی از توصیه‌های دندانپزشک و چکاپ منظم نقش مهمی در جلوگیری از بازگشت التهاب خواهد داشت.
دریافت اطلاعات بیشتر:
مراقبت حرفه‌ای دندانپزشکی
دندانپزشک معمولاً ابتدا جرم‌گیری انجام می‌دهد تا پلاک و جرم اضافی را حذف کند. این کار ممکن است ناخوشایند باشد، به خصوص اگر جرم زیاد باشد یا لثه‌ها حساس باشند.
بعد از تمیز کردن دندان‌ها، دندانپزشک اهمیت بهداشت دهان و روش صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را آموزش می‌دهد.
ممکن است قرار ملاقات‌های بعدی برای کنترل پلاک و جرم برنامه‌ریزی شود تا در صورت بازگشت التهاب، به موقع درمان شود.
ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده نیز به بهداشت دهان کمک می‌کند. برخی مشکلات دندانی مانند دندان‌های کج یا روکش‌های نامناسب میتوانند جمع شدن پلاک را سخت‌تر کرده و لثه را تحریک کنند.
پیشگیری
فرد می‌تواند با رعایت بهداشت دهان و دندان از التهاب جلوگیری کند، مانند:
- حداقل دو بار مسواک زدن در روز
- استفاده از مسواک برقی
- حداقل یک بار استفاده از نخ دندان در روز
- شستشوی منظم دهان با دهانشویه ضدعفونی‌کننده
عوارض
درمان التهاب و پیروی از توصیه‌های دندانپزشک معمولاً از بروز عوارض جلوگیری می‌کند.
اما اگر التهاب درمان نشود، ممکن است بیماری لثه به بافت، دندان‌ها و استخوان‌ها گسترش یابد.
عوارض عبارتند از:
- آبسه یا عفونت در لثه یا استخوان فک
- پریودنتیت که باعث از دست رفتن استخوان و دندان می‌شود
- عود التهاب لثه
- بیماری “دهان جنگ” که عفونت باکتریایی باعث ایجاد زخم‌های لثه می‌شود
جمع بندی
التهاب لثه (Gingivitis) نوعی بیماری شایع لثه است که به دلیل تجمع باکتری‌ها روی دندان‌ها رخ می‌دهد. این تجمع باعث تحریک لثه‌ها شده و ممکن است باعث التهاب، تغییر رنگ و درد شود.
بیشتر افراد میتوانند با رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک، این بیماری را درمان و از پیشرفت آن جلوگیری کنند.
سوالات متداول
1. التهاب لثه چیست؟
التهاب لثه یک بیماری شایع و خفیف لثه است که به دلیل تجمع پلاک باکتریایی روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. اگر درمان نشود، ممکن است به بیماری شدیدتری به نام پریودنتیت منجر شود.
2. علائم اصلی التهاب لثه چیست؟
از علائم آن میتوان به قرمزی، تورم، خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، بوی بد دهان، و حساسیت لثه اشاره کرد.
3. علت التهاب لثه چیست؟
شایعترین علت آن تجمع پلاک باکتریایی در اطراف دندانهاست. سایر عوامل شامل تغییرات هورمونی، بیماریهای سیستمیک، سیگار کشیدن و کمبود ویتامینها هستند.
4. آیا التهاب لثه واگیردار است؟
خیر، التهاب لثه به خودی خود واگیردار نیست؛ اما باکتریهای مسبب آن میتوانند از طریق بزاق منتقل شوند.
5. درمان التهاب لثه چیست؟
درمان شامل رعایت بهداشت دهان و دندان، مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و دهانشویه، و در موارد شدید، مراجعه به دندانپزشک برای جرم‌گیری است.
6. آیا التهاب لثه می‌تواند باعث از دست دادن دندان شود؟
اگر درمان نشود، ممکن است به پریودنتیت منجر شده و در نهایت باعث لق شدن یا افتادن دندان شود.
7. چطور میتوان از التهاب لثه پیشگیری کرد؟
با مسواک زدن روزانه حداقل دو بار، نخ دندان کشیدن، مراجعه منظم به دندانپزشک و استفاده از دهانشویههای ضدعفونی‌کننده.
